Il-Vanġelu ta’ Amma, poeżiji ta’ Rajender Krishan, traduzzjonii mill-Ingliż għall-Malti u daħla kritika ta’ Patrick J. Sammut

Nibda biex ngħid li “Il-Vanġelu ta’ Amma” hu ġabra ta’ poeżiji ta’ Rajender Krishan (1951- _), prodott dejjem skont Rajender innifsu tal-kurżità li hu kellu kif nanntu kellha ċ-ċans iġġib ruħha quddiem it-traġedji ta’ żminijietna, fosthom dik tal-pandemija.  Kull poeżija hija akkumpanjata minn illustrazzjonijiet ta’ Niloufer Wadia.

Il-qofol ta’ dawn il-poeżija hija l-waħdiżmu tal-bniedem mal-kożmos, u għalhekk il-ħtieġa li jkun hemm l-ekwilibriju bejnu u bejn l-univers. L-omm patrija, jiġifieri l-Indja, għandha sehem importanti f’dan kollu. L-imħabba, ir-rispett, is-sabar, il-kuntemplazzjoni u l-bilanċ għandhom ikun element ewlieni f’dan il-qafas. Il-materjaliżmu m’għandux ikollu sehem f’dan kollu. Amma, hi dik li tmexxi li Krishan fl-itinerarju ta’ ħajtu.

L-OM, li hi sillaba mistika li tippermea dawn il-poeżiji. Il-kelma tagħti ħajja lil min m’għadux fiżikament ħaj. Dawn huma poeżiji tas-‘silenzju’.  Dawn li ġejjin huma xi naħiet aktar speċifiċi ta’ dawn il-poeżiji. 

Om il-Vers Waħdieni

li jberraħ għal dejjem

l-Univers

(Om p. 12) 

Imma, inkompli biex ngħid, li l-aħjar mod kif wieħed jintuwixxi poeżiji, jew forsi aħjar qagħdiet mistiċi ta’ dan it-tip hu billi wieħed iħallihom jidħlu fih, f’mument ta’ kontemplazzjoni. B’hekk, darba waħda wieħed jiffiltra dawn il-ħsus, emozzjonijiet, qagħdiet mentali, riflessjonijiet u jaħrab saħansitra wkoll lil hinn mill-kostrutt-lingwa, ikun jista’ aktar jieħu u jixrob minn miljithom. Lil hinn mill-kulturalità li sawrithom, u l-‘erudità’ ta’ min kitibhom u ta’ min ittraduċihom għal ilsienna, hemm spirtu li miegħu aħna nistgħu nissieħbu u f’dan il-proċess, aħna nkunu nistgħu nibnu lilna nfusna mill-ġdid, u nsawru lilna nfusna skont din il-medettività. Għax, hawnhekk m’għandniex id-discourse ‘poetiku’ ta’ min irid li jkun id-didattiku dirett, imma dak li jrid jaqsam ruħ ma’ ruħ, spirtu ma’ spirtu, skont tradizzjoni li rebħitu, sawritu u fasslitu. Il-kelma tiegħu tittraxxendi saħansitra lill-istess kelma. U l-ispirtu jirbaħ, biex b’hekk aħna nkunu nistgħu ninbarmu embrijuni fina nfusna u f’eternità kożmika nagħrfu l-ġmiel fil-ġmiel tal-ġmiel ta’ din l-uniżjoni tagħna mal-infinit. 

U dan jidher sew minn dawn il-‘qagħdiet-riflessivi’, li jiena se nirriproduċi, hawnhekk, għaliex nemmen, li atti/istanti-illuminanti ta’ dan it-tip, ma jinħtieġu l-ebda kritiku, imma jinħtieġu biss, preżenza li tippreżenza ruħha fl-istess att kontempallativ. B’hekk isseħħ il-bidla. B’hekk isseħħ l-illuminazzjoni interna. U lil hinn minn kull konxjożità jew erudità ta’ espressjoni, il-meditazzjoni u l-kuntemplassjoni jwasslu biex wieħed jilħaq stat li mhux lakemm jinftiehem jew jiġi spjegat bil-kliem. Il-kliem isir superfluwità, li jinħtieġ li jitneħħa minn dan l-att daqshekk intimament u intrinsikament kożmiku. Il-waħdiżmu/it-twaħħid tal-esseri-ruħ mal-vastità eterna li tippermea ħajjitna. Dak l-att li jittraxxendi kull att ieħor. 

U dawn huma xi ftit mid-dawliet—tidwil-dawl li nsibu hekk kif nissieħbu f’dawn l-illuminazzjonijiet. 

Issa, sadattant ejjew nisimgħu x’kienet tgħid Amma, il-‘vuċi poetika’ tal-esseri-poeti ta’ ġo fina, u naraw jekk din iġġibx it-tasformazzjoni fina:

Amma dejjem kienet tgħid:

Kull darba, hu min hu ma’ min tiltaqa’

ftakar biex dejjem lilu tilqgħu

b’wiċċ jitbissem

u b’idejk mitnija

 

Jien kont inwieġeb lura:

 

Dak kollu li hemm bżonn ngħid hu “Sliem”:

Allura, għaliex il-bżonn

ta’ dawn il-movimenti kollha?

(Merħba p. 18) 

Is-sinċerità u l-onestà huma ‘perpetwi’ f’din in-‘narrattiva’, jew aħjar qagħda-kostanti ta’ meditazzjoni-trasfigurattiva, kif jidher sew minn din l-inġunzjoni: 

Ħobb lilek innifsek

Billi tkun onest miegħek innisek

Tgħaġġilx biex tirreaġixxi

Għall-ewwel antiċipa u wara kkontempla

U mbagħad wieġeb

Imxi fit-triq it-tajba

Kun kuntent,

Ikseb is-suċċess.  (p. 20) 

U t-talb, f’din il-qagħda ta’ spiritwalità mġarrba fil-qiegħ nett ta’ ruħna jikseb ġmiel qagħditu u jinstema’ jwieġeb il-mistoqsija hu nnifsu, permezz tal-figura mitika ta’ Amma: 

Għaliex Titlob?

Amma spiss kienet tgħid:

Itolob dejjem

Kif titlob? Kont nistaqsi

Amma kienet tispjega:

Bħala fittiex, billi taċċetta l-injoranza

ta’ min ma jista’ jagħmel xejn, il-ħlejjaq mortali

li jirraġunaw ma jistgħux jagħmlu kollox

(Għaliex titlob? p. 28) 

U l-irrakkuntar fuq Amma jibqa’ jippermea dal-fluss poetiku kreattiv – l-anima tar-ruħ – l-arketip li jsostni lill-ispirtu. U fil-flus tar-rakkont, il-‘vuċi poetika’ tgħid:

Amma kienet tgħaddi

ħafna ħin

magħna..

 

Meta jien, ħuti

u l-kuġini tiegħi konna

qed nikbru, darba waħda

matul il-laqgħa estiva, Amma

ħarġet b’idea.

 

Qalet:

 

Agħlqu għajnejkom

Ġibu quddiem għajnejkom l-ilma

Ikkonċentraw

   ...silenzju

   pawsa qasira ...

Issa rrakkontaw

X’rajtu?

Bdejt niddeskrivi

esperjenzi qosra

flussi ta’ immaġni

 

Jal, Ilma, għatx,

sħab, leħħiet, ragħad,

xita, raxxa, nixxiegħa,

fawwara, bir, lag, għadira,

xmara, ħut, fkieren, għawm,

diga, għargħar, oċean...

 

Iva, tinħasel,

taħsel, issajjar,

tnaddaf, indafa, ħwejjeġ maħsula...

[...]

U jien waqaft...nifsi maqtugħ

(Kelma, p. 41) 

Sadattant, madankollu ma jonqosx li jkollna noħorġu mill-fosdqa u ninnutaw li fid-dinja tal-madwar hemm il-problemi. Hemm il-pandemiji. Hemm il-beżgħat, imma fil-qiegħ tal-att poetiku tibqa’ ‘il-vuċi’ – l-Amma li tidwi u tirbombja bis-sliema tagħha l-att redentiv:

 

Sa minn mindu Corona

għolla rasu spettrali

għal żifna kerha

b’melodiji ta’ diżordni kbir,

kawża ta’ mewt u taħdwid,

kulħadd hu anzjuż.

[..]

Nisma’ lil Amma tirrepeti:

Ħobb lilek innifsek

Billi tkun sinċier miegħek innifsek.

(Fejqan, p. 51)

 

U f’dan il-proċess kollu, hemm il-ħajr, l-iżżiħajr tal-għajxien ġo ruħna. Tas-sliem. Fi sliem. Fi sliem; 

Illum

jum mill-isbaħ

li ma ssibx bħalu

 

Jiġbor fih

it-tkomplija

u l-fraġiltà tal-ħajja

 

Jagħti opportunità

oħra biex napprezzaw

dak li hu quddiemna issa

 

Jixhed li m’hemmx

raġuni aħjar

biex tesperjenza l-ħajja

(Illum p. 72)

 

Jiġri wkoll, madankollu li d-discourse diskursiv jirbaħ fuq l-att poetiku nnifsu, u l-konjizzjoni konverżazzjonali tal-irraġunar tħabbat nozzjoni ma’ oħra biex ‘tirraġuna’, din id-darba, dwar il-mistiċita fiha nnifisha: 

Il-Mistiku

Dak li jħobb jaqra ħafna jistgħu jaħarbulu

it-tifsiriet moħbija tal-kliem

miktub jew imlissen;

Il-mistiku jisma’ s-silenzu

 

Reazzjonijiet ta’ malajr u bi preġudizzju

joħorġu b’xejn

mingħand kritiċi taparsi;

Il-mistiku jibqa’ kalm

 

L-egoist jeħtieġ jargumenta

b’mod feroċi biex isostni punt

filwaqt li jaħbi l-ħtija u r-regħba;

Il-mistiku jitbissem b’mod għaqli 

(Il-Mistiku p. 94) 

 

Waqtiet tinsema’ wkoll il-vuċi tad-direzzjoni, li tgħidlek biex inti ‘iċċedi’...iċċedi għal ġmilijiet li huma sovrani – u li qegħdin hemm biex isostnuk: 

Ċedi bl-umiltà kollha

lix-Xhud ġewwieni

l-uniku Sovran

mingħajr tfixkil

u bla inkwiet ta’ xejn

bħala l-kunċett etern

ta’ indipendenza

(Indipendenza p. 106)

 

U b’dan il-mod aħna nibnu l-ġenna u l-infern tagħna ġewwa fina – ġenna u infern li aħna għandna s-saħħa li nibnuhom, darba waħda nagħrfu nintelqu f’din il-kożmiċità eterna, li fiha aħna nissieħbu mat-traxxendent u niksbu uniżjoni li fiha aħna nsiru l-illuminazzjoni perpetwa. 

Kemm il-ġenna u l-infern

huma eki u xbihat

li jikxfu t-temperament

tal-karattru ta’ dak li jkun

(Ġenna u Infern p. 118)

 

Quddiem dawn l-istanti trasfiguranti, il-poeżija ma tibqax is-sempliċi kostrutt lingwistiku li jiddibatti u li jiddelibera, imma l-att purgattiv li jsostni lill-ispirtu, f’meditazzjoni li ssostnina u li tagħti lir-ruħ tagħna enerġija kożmika. Il-meditazzjoni u aħna ninħallu f’xulxin u ma’ xulxin, biex b’hekk nittraxxendu l-waqt u ngħixu. U ngħixu. U ngħixu f’qiegħ il-ġmiel tas-sostenn etern. 

Nagħlaq billi niżżiħajr lil Patrick J. Sammut, għalliem u kittieb ħabrieki, li jagħraf b’mod konsistenti u insisteni jsostnina bi ġmilijiet ta’ dan it-tip, u li jagħraf ukoll imexxi u jibni librirerjarità ta’ dan it-tip. Il-qasam tal-letteratura Maltija għandha tkun grata lejh u ħidmietu.

KITBA TA' TARĊISJU ZARB